Na-isolatie van buitenmuren

Dringende inhaalbeweging nodig voor oude woningen

De combinatie van een gevelrenovatie met betere isolatie van de woning zit duidelijk in de lift, getuige de opkomst van ETICS en andere vormen van buitenmuurisolatie. In dit artikel grasduinen we door de diverse methodes en zetten de pro’s en contra’s tegen elkaar af.

Groot verschil nieuw en oud

In België zitten we met zeer diverse woningtypes, een historisch gegroeide situatie. Er zijn nog heel wat oudere woningen die dateren uit de eerste helft van de vorige eeuw. Zij werden gebouwd met een enkele muur. De basisfunctie van huizen was toen duidelijk: de mensen bescherming bieden tegen de weersomstandigheden.

Vocht buitenhouden

Na de oorlog kwamen er stilaan andere noden bij, naast die basisfunctie. Zo deed vanaf de jaren 50 de spouwmuur (binnenmuur - lucht - gevel) stilaan zijn intrede. Isolatie was toen nog niet aan de orde, de hoofd­bedoeling was toen vooral om vocht buiten te houden via de spouwankers.

Verbruik verminderen

De oliecrisis in de jaren 70 gaf opnieuw een extra functie aan de muur: het verbruik van elektriciteit, gas of mazout verminderen. Stilaan werd de binnenruimte daarom opgevuld met isolatie, al was dat in de beginfase nog zeer beperkt in dikte. Door de prijs­stijgingen en de toenemende gevoeligheid voor het gebruik van fossiele energiebronnen en later de klimaatproblematiek, werden de normen steeds strenger, wat resulteerde in dikkere isolatiediktes. Maar dat laatste geldt voor nieuwbouw; oude woningen werden al die tijd wat aan hun lot overgelaten. Er kwamen weliswaar premies voor hoogrendementsglas en het plaatsen van isolatie, en met de invoering van de EPC-waarde steeg het belang van energie-effi­ciëntie ook bij de verkoop van woningen. Maar minimumverplichtingen, zoals van kracht bij nieuwbouw, waren nooit aan de orde bij bestaande woningen.

Er is vandaag met andere woorden een enorm verschil tussen oude woningen en nieuwbouw op het gebied van energie­prestaties. Maar hoewel de verplichting vanuit de overheid ontbreekt, kijken ook bewoners van oude woningen gelukkig steeds vaker uit naar oplossingen voor hun woning. De traditionele oplossingen – dakisolatie, hoogrendementsglas – volstaan niet langer, waardoor ook de gevel letterlijk in het gezichtsveld komt als aan te pakken bouwdeel.

Gevel slokop in energieverlies

En dat is niet meer dan terecht, want gevels zijn verantwoordelijk voor 20 tot 25% van de totale energieverliezen in een woning. Bij rijwoningen – waarvan er heel wat dateren van tijdens het interbellum – loopt dat zelfs op tot 35% van het totaal. Omdat 75% van de oppervlakte van onze gevels bestaat uit muren, is het dan ook logisch dat daar nog een enorm onontgonnen gebied ligt. De focus wordt dan ook stilaan richting dit potentieel gericht. Voor spouwmuren is na-isolatie met korrels, vlokken en schuim ondertussen al goed ingeburgerd. En ook voor niet-spouwmuren beginnen stilaan handige en mooie oplossingen op de markt te komen, die een bijkomende plus vormen voor de waarde van de woning.

Gevelisolatie met steenstrips

De combinatie van isolatie met steenstrips is al langer populair. Het systeem combineert de visuele esthetiek van traditioneel metselwerk met goede thermische prestaties. De isolatie kan voorzien worden uit meerdere materialen, een voorbeeld is EPS (geëxpandeerd poly­styreen). Dat wordt voorzien van een wapeningslaag waarop vervolgens de strips worden bevestigd. Het systeem kan op diverse muuropbouwen geplaatst worden: bestaande massieve muren, bij massieve muren na het wegbreken van de gevelbekleding of bij een bestaand buitenspouwblad, en spouwmuren met behoud van een bestaand massief buitenspouwblad. In vergelijking met traditioneel metselwerk is er geen fundering nodig.

De moeilijkheidsgraad is voor een aannemer zeker geen onoverkomelijke hinderpaal, al moeten wel steeds de aanbevelingen van de fabrikant gevolgd worden. Een continu doorlopende isolatieschil is uiteraard een absolute voorwaarde om van een kwalitatief resultaat te mogen spreken. Er moet dus veel aandacht gaan naar de correcte aansluiting van het systeem op de rest van het gebouw. Gebruik ook het juiste bevestigingsmateriaal, zodat koudebruggen vermeden worden.

Stappenplan voor het aanbrengen van steenstrips

Andere materialen

Vandaag zijn er naast steenstrips en hout­panelen ook diverse andere materialen die als bekleding op de isolatie kunnen dienen:

• vezelcement;
• volkernplaten (uit cellulosevezel en kunsthars);
• metalen platen (aluminium of staal);
• sidings (van houtvezel, kunststof of composiet - met tand/groefsysteem).

Het werkingsprincipe is eenvoudig: de gevelplaten worden op een houten of metalen onderstructuur bevestigd. De onderstructuur heeft een dikte van minimaal 30 mm en dient tevens als luchtspouw. voor de ventilatie van de gevel. Als we opbouw laag per laag bekijken ziet dat er als volgt uit:

• buitenmuur;
• isolatiemateriaal (PUR / EPS / XPS);
• vochtscherm;
• onderstructuur (lattenwerk of aluminium roostering);
• gevelbekleding(platen, sidings, cassettes enz.).

Houten gevelbekleding op buitenmuren

Veel eindklanten zweren bij de natuurlijke uitstraling van hout. Het is dan ook perfect mogelijk om allerlei houtsoorten te gebruiken als gevelplaat in combinatie met isolatie; let wel op de duurzaamheidsklasse van het gebruikte hout! De werkwijze is eenvoudig, maar wel anders dan bij steenstrips of ETICS. De isolatieplaten worden aan de buitenmuur bevestigd, daarop komen houten latten die dienen als bevestiging voor de houtplaten. De luchtspouw tussen de gevelisolatie en de houten gevelbekleding zal vochtproblemen voorkomen. Eventueel is het ook mogelijk om te werken met zachte isolatie zoals rotswol.

Nieuwe bakstenen buitenmuur

Bij grondige renovaties kan het soms lonen om meteen de grote middelen in te zetten: een nieuwe buitengevel metsen. Omdat ook de breedte van de isolatie mee moet geteld worden, is soms ook het graven van extra fundering vereist. Het is dus een ingrijpende methode, maar het geeft wel het voordeel dat fouten uit het verleden makkelijker rechtgezet kunnen worden.

ETICS

ETICS, voluit External Thermal Insulation Composite System, is een thermisch buiten­gevelisolatiesysteem met een decoratieve pleis­terafwerking. Het principe is overgewaaid uit het buitenland, waar het al langer gebruikt wordt als isolatielaag bij enkelvoudige muren. Het aanbrengen van een buitengevelisolatiesysteem is in principe een relatief eenvoudige techniek: isolatieplaten worden op de muren bevestigd door verlijmen, hetzij verankerd met pluggen of met profielen. Op deze isolatieplaten wordt een grondmortel, voorzien van een wapeningsweefsel, aangebracht. Het geheel wordt decoratief afgewerkt met een sierpleister. Het klinkt eenvoudig, maar toch gebeuren er weleens fouten. De diverse componenten zijn niet op elkaar af­gestemd, of de kwaliteit degradeert te snel onder invloed van onze klimatologische om­standigheden. Een slechte plaatsing kan ook leiden tot een veelheid aan problemen, zoals waterindringing en condensatie. Buildwise heeft in de afgelopen jaren vaak aandacht gehad voor deze problematiek.