Bouwvacatures bereiken ongeziene hoogte
Dringend nood aan meer jongeren en zijinstromers
Volgens de laatste VDAB-gegevens telt de bouwsector meer dan 8.900 openstaande vacatures. Daarmee bereikt de sector een ongeziene piek. In juni 2022 zijn er maar liefst 2.400 vacatures bijgekomen. Die bovendien steeds moeilijker ingevuld raken. Want het aantal werkzoekenden in de bouw krimpt zienderogen. Daarom heeft de sector nood aan werkzoekende professionals uit andere sectoren en andere Europese landen, en aan meer jongeren om ook de uitstroom aan oudere werknemers te beantwoorden. Daar knelt het schoentje: het secundair bouwonderwijs gaat momenteel niet verder in dalende lijn, maar een inhaalbeweging blijft voorlopig uit. De hogere bouwopleidingen zien het aantal studenten zelfs afnemen. Dringend werk aan de winkel om zijinstromers en jongeren aan te trekken en de vele troeven van de sector veel meer onder de aandacht te brengen.
Bouwonderwijs heeft nood aan een kickstart
Na een korte heropleving in het schooljaar 2020–2021, is het aantal studenten in het hoger bouwonderwijs in 2021–2022 opnieuw verder gedaald. Enkel voor de vrij nieuwe opleiding werforganisatie zien we een verdere toename. Maar er is een duidelijke daling van het aantal inschrijvingen voor industrieel ingenieur. Die bedraagt sedert 2016–2017 zo'n 10%. De scherpste daling sedert 2016-2017 noteerden we bij de burgerlijk ingenieurs. Die bedroeg meer dan 30%. Het aantal inschrijvingen daalde van 317 tot nog amper 216. Nochtans neemt de nood aan hoogopgeleide medewerkers in de bouw gestaag toe. Sinds 2010 is het aandeel van bouwbedienden aangegroeid van 17% naar 26% vandaag. Dat komt door het toenemende aantal coördinerende, organisatorische, voorbereidende en ontwerpende taken die een bouwbedrijf moet uitvoeren. De energietransitie zal die trend enkel versterken.
Vijf jaar geleden telde het secundair bouwonderwijs 12% meer leerlingen. Hoewel de sterke daling de laatste twee schooljaren werd gestuit, blijft het wachten op een inhaalbeweging. De trend in duaal leren is positief, maar dat aantal is voorlopig te gering om het tij te keren.
Duaal leren en 'learning on the job' aanmoedigen
Duaal leren in de bouw dient veel sterker te worden ontplooid in veel meer opleidingen. Het aantal duale leerlingen is vandaag te gering, maar de sector doet heel wat inspanningen om dit op de rails te krijgen. Het aantal duale leerlingen in een bouwopleiding steeg van 13 in het schooljaar 2016–2017 tot 180 in het schooljaar 2021–2022. Embuild Vlaanderen verwacht een verdere stijging, aangezien bovenop de huidige 25 trajecten er 17 bijkomen. Bovendien werden in 2021 opnieuw meer dan 600 bouwbedrijven voor duale trajecten erkend. Die bedrijven hebben hiervoor intussen ook meer dan 2.400 mentoren aangesteld. Vandaag bieden BSO-richtingen en het volwassenonderwijs dit aan, maar dit dient ook ontwikkeld te worden voor TSO-richtingen en het hoger onderwijs. Zo hebben al 4 Vlaamse hogescholen een graduaatsopleiding over werforganisatie. En die opleiding bestaat nu al voor een derde van de lesuren uit werkplekleren.
Naast het belang van een aantrekkelijk en modern bouwonderwijs dat de laatste technieken en innovaties aanbiedt, rekent Embuild Vlaanderen erop dat het voorziene actieplan voor de bouw samen met Vlaams minister van Werk Jo Brouns wordt opgezet en uitgerold. De VDAB speelt hierin een duidelijke rol om het aantal stages voor werkzoekenden en IBO's (individuele beroepsopleidingen) bij bouwbedrijven aanzienlijk op te drijven. Bouwbedrijven zijn immers bedreven in interne opleidingen en 'learning on the job'. Zo steeg het aantal bedrijfsinterne opleidingen bij bouwbedrijven van bijna 83.000 uur in 2018 naar bijna 125.000 uur in 2020. Daarnaast kan de VDAB nog meer helpen met het aanmoedigen van werkzoekenden uit andere sectoren en met het aantrekken van vakmensen uit de andere gewesten en andere Europese landen te stroomlijnen.
"Je krijgt heel wat kansen in de bouw en je kan meewerken aan de meest pertinente uitdagingen van de toekomst. Denk maar aan de klimaat-, water- en energietransitie. Met de focus op innovatie en fossielvrij bouwen. Daarbij kunnen jongeren kiezen voor uiteenlopende richtingen die je meteen klaarstomen voor de werf, zoals het graduaat werforganisatie, of je eerder voorbereiden op de conceptuele aanpak van het bouwproces zoals burgerlijk ingenieur bouwkunde. Dat alles maakt deel uit van de campagnes #WERFze en De Bouw Kijkt Verder", zegt Marc Dillen, directeur-generaal van Embuild Vlaanderen.
